Przechodzenie w dorosłość jest procesem złożonym i dla wszystkich trudnym. Zakończenie okresu edukacji, konieczność dokonywania wyborów życiowej drogi, próby szukania zatrudnienia, pomyłki, porażki i trudności w tym zakresie, angażują i obciążają nie tylko młodą osobę ale też całe jej otoczenie. Dotyczy to oczywiście także, niekiedy szczególnie dotkliwie, osób ze spektrum zaburzeń autystycznych. Dlatego bardzo ważne jest, aby jeszcze w fazie edukacji, możliwie wcześnie, rozpocząć z nimi systematyczną pracę w zakresie treningu umiejętności społecznych, kompetencji pracowniczych, a nade wszystko tożsamości i umiejętności dokonywania wyborów.

Nawet przy pobieżnej analizie widać iż potrzeby dotyczące sfery działań edukacyjnych służących rozwijaniu kompetencji zawodowych, społecznych i indywidualnych, wymaganych w celu podjęcia szkolenia zawodowego i pracy są duże. Dotyczą one:

- sfery samoświadomości: poznania siebie, swoich zainteresowań, umiejętności, osobowości, wartości i doświadczeń oraz ograniczeń,

- świadomości stojących przed nimi możliwości (w zakresie pracy, szkoleń, kursów, praktyk, kontaktów społecznych, możliwości wsparcia przez innych, etc.),

- umiejętności łączenia sfery samoświadomości i możliwości,

- uczenia się podejmowania decyzji — dokonywania wyboru ze skróconej listy elementów,

- uczenia się wdrażania — wdrażanie decyzji w życie, zarządzania wdrażaniem. Uczenia się podejmowania odpowiedzialności za decyzję, przewidywania możliwych skutków poczynionych wyborów,

- towarzyszenia i wsparcia (ze strony innych) na określonych etapach realizacji programu. Tworzenia sieci wsparcia, która mogłaby skutecznie funkcjonować także po zakończeniu edukacji.

Wszystkie powyżej wymienione, definiują wstępny Etap wsparcia, będący PRZYGOTOWANIEM DO ZATRUDNIENIA i realizują się poprzez pomoc w zakresie nabywania, utrwalania i rozwijaniakwalifikacji "ponadzawodowych", a więc, ogólnych umiejętności działania praktycznego i umysłowego, w zakresie podstawowych umiejętności wiadomości i cech, wyrażających się w pozytywnych postawach, potrzebnych do sprawnego wykonywania pracy i podejmowania działań w życiu zawodowym i pozazawodowym.

Tego typu kwalifikacje ponadzawodowe wymagają oczywiście dalszych działań utożsamianych potocznie z "właściwym" aktywizowaniem zawodowym a mianowicie:

- praktycznych szkoleń zawodowych,

- pomocy w miejscu pracy (przystosowania otoczenia, strukturalizacji przestrzeni i czasu, superwizji profesjonalistów, itp.).

Aby możliwe było optymalnie łagodne przejście z życia szkolnego do życia zawodowego, niezbędny jest profesjonalny program szkoleniowy elastyczny i dostosowany do różnorodnych potrzeb, możliwości i ograniczeń osób z autyzmem. Od kilku lat dysponujemy takim właśnie programem w języku polskim, a niniejszym rekomendujemy i zalecamy go na łamach portalu Kraina Oza. Program zawarty jest w podręczniku pod tytułem:

Szkolenie zawodowe i planowanie osobistego rozwoju dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Praktyczne materiały dla szkół.

Autorzy: Vicki Lundine, Catherine Smith. Tłumaczenie: Olga Frączak-Faure.

Wydawnictwo: Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS.
Wydanie I, Warszawa 2008. Liczba stron: 232. Format: A4. ISBN: 978-83-88839-94-8. Oprawa miękka, klejona. Publikacja bezpłatna, dystrybuowana do Bibliotek i organizacji pozarządowych działających na rzec osób z autyzmem. Wysyłka za zaliczeniem pocztowym. Informacje o książce znajdują się na stronie: http://synapsis.org.pl/oferta/publikacje/wydawnictwo-synapsis/584-szkolenie-zawodowe-i-planowanie-osobistego-rozwoju

Podręcznik służy przygotowaniu młodych ludzi z zaburzeniami ze spektrum autyzmu do podejmowania pracy i aktywności społecznej.

Podręcznik zawiera zestaw praktycznych technik służących nabywaniu kompetencji niezbędnych do podjęcia zatrudnienia, w formie scenariuszy, ćwiczeń interaktywnych i gotowych do powielania kart zadaniowych.

Jak pisze we wstępie Maria Wroniszewska:

"Wydajemy tę książkę w momencie, gdy kwestia zatrudniania osób z autyzmem w Polsce dopiero zaczyna być stawiana przez organizacje pozarządowe jako problem społeczny. Niewiele osób miało dotychczas szansę podjąć pracę.(...) Dla wielu z tych osób praca jest najlepszą formą terapii i skutecznie przeciwdziała nie tylko wykluczeniu społecznemu, ale poprawia również stan psychiczny i chroni przed załamaniami i pogorszeniem stanu zdrowia. Ma też ogromny, pozytywny wpływ na funkcjonowanie całych rodzin." (str. 6)

Warto również wspomnieć, iż program zawarty w rekomendowanym podręczniku został"przetestowany" w zakresie jego praktycznej skuteczności.  Był on jednym z elementów składowych (jako etap wstępny szkoleń) dwóch realizowanych przez Fundację Wspólnota Nadziei projektów aktywizacyjnych. Pierwszy z nich pn. ORGANIZACJA MODELU WSPARCIA W DZIEDZINIE ZATRUDNIENIA OSóB DOROSŁYCH Z AUTYZMEM, realizowany był w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (w okresie 1.08.2008 - 31.07.2010). Głównym celem projektu była poprawa dostępu do zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (niepełnosprawni z autyzmem) oraz rozwijanie sektora ekonomii społecznej. W ramach projektu wsparciem zostały objęte dorosłe osoby ze spektrum autyzmu, z terenu całego województwa małopolskiego, o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, które nie pozostawały w zatrudnieniu. Projekt objął wsparciem 50 dorosłych osób. Drugi projekt  to: WSPARCIE ZATRUDNIENIA OSóB DOROSŁYCH Z AUTYZMEM, (okres realizacji: styczeń 2010 — grudzień 2011), który objął 60 osób z autyzmem. W wyniku tego projektu łącznie w stażach zawodowych u 6 pracodawców uczestniczyło 21 osób a 6 osób podjęło zatrudnienie w warunkach otwartego rynku pracy.
 
Program szkoleniowy dzieli się na kilka bloków programowych, poniżej wybrane zakresy tematyczne podrecznika:
- SAMOŚWIADOMOŚĆ 
 
Określanie zakresu i kształtowanie (rozwój) samoświadomości indywidualnej
i pracowniczej osoby z autyzmem.
 

• Wyjątkowość. Podobieństwa i różnice. Praca nad samoświadomością własnej niepowtarzalności i wyjątkowości. Wartość wyjątkowości.
• Zbieranie informacji dotyczących własnej indywidualności. Tworzenie biografii, identyfikowanie zmian rozwojowych według schematu - ”jaki byłem, jaki jestem teraz”. Informacje powinny dotyczyć sfery cielesności (wzrost, waga, etc.), stylu ubierania się, relacji rodzinnych, sąsiedzkich i koleżeńskich, preferencji i upodobań, skali wartości, uczuć, przebiegu edukacji, planów zawodowych.
• Nauka rozpoznawania i określania pozytywnych cech innych. Trening w zakresie porównywania mocnych stron (talentów i zalet, elementów unikalnych) grupy rówieśniczej. Kształtowanie umiejętności perspektywicznego widzenia siebie i innych.
• Określanie obszaru zaangażowania społecznego: osób wchodzących w interakcje
  i mogących udzielić pomocy, miejsc potrzebnych dla prowadzenia samodzielnego dorosłego życia, miejsc ewentualnej aktywności zawodowej. Zagrożeń społecznych.
• Określanie istotnych etapów i zdarzeń dotychczasowego życia: sposobów radzenia sobie
  z problemami, umiejętności zdobytych podczas ważnych wydarzeń. Określanie wykonywanych obowiązków, ich częstotliwości i umiejętności potrzebnych do ich wykonania.
• Trening umiejętności dzielenia się informacjami i przemyśleniami o sobie, udzielania adekwatnych odpowiedzi, porządkowania informacji.
• Określanie mocnych stron, zainteresowań i talentów. Tworzenie listy wykonywanych zadań, obsługiwanych urządzeń, czynności sprawiających satysfakcję, celów i dążeń. Określenie umiejętności, których osoba chce się nauczyć w związku z celami, które sobie stawia, oraz sposobów, jakie są konieczne do ich opanowania.
• Trening w zakresie świadomości własnych i cudzych emocji, oraz sposobów ich adekwatnego (do miejsca pracy) wyrażania.

• Wygląd i higiena osobista. Odpowiedni wygląd w miejscach publicznych. Trening umiejętności identyfikacji problemów i rozwiązań dotyczących poszczególnych elementów wyglądu. Nauka umiejętności różnicowania wyglądu w sposób adekwatny do kontekstu sytuacyjnego (norm społecznych). Wygląd w pracy.
• Zarządzanie czasem. Umiejętność posługiwania się zegarem, kalendarzem, organizerem, określanie czasu pracy w odniesieniu do wybranych zawodów (początek i koniec pracy, dni tygodnia, przerwy, dni wolne, urlopy).
• Zarządzanie budżetem. Trening umiejętności związanych z założeniem i prowadzeniem konta bankowego, odpowiedzialnym korzystaniem z bankomatu, planowaniem budżetu, oceną kosztów związanych z życiem codziennym (transport, wyżywienie, zakwaterowanie, odzież, etc.).
• Trening umiejętności samodzielnego poruszania się po mieście, rozumienia znaków informacyjnych, sposobów korzystania z obiektów publicznych.
• Trening umiejętności prowadzenia rozmowy przydatnej w poszukiwaniu pracy (w tym rozmowy przez telefon), rozumienia słownictwa, języka ciała, znaczenia intonacji.

• Podejmowanie decyzji i określanie celów.
• Podejmowanie decyzji, czyli trening doboru kryteriów do możliwości.
• Cele krótko i długoterminowe. Określanie kroków służących do realizacji celów.
• Trening umiejętności związanych z wytyczaniem etapów działań, realną oceną możliwości osiągnięcia wyznaczonych celów.
• Rozwiązywanie problemów. Ć wiczenie umiejętności określania problemów i ich skutków oraz wyboru rozwiązań i przewidywania ich następstw.

• Warsztaty terapii zajęciowej
• Inne fora dotyczące autyzmu
• Dzieci z aspergerem
• "Żyje z zespołem Aspergera"
• "Gry i zabawy we wczesnej interwencji"...